بهرحال بسیاری پالایشگاه های نفت اتان خود را جدا نمی‌کنند به دلایل زیر: ۱) میزان اتان کافی برای استحصال وجود ندارد ۲) برخی پالایشگاه های نفت در کنار واحدهای الفین نیستند ۳) ریکاوری آن ممکن است صرفه اقتصادی نداشته باشد ۴) گاهی به دلیل ارزش سوختی آن، استفاده از آن به عنوان سوخت در پالایشگاه جذاب تر است.
شکل زیر وضعیت تولید جهانی اتان را به تصویر می کشد. کل میزان تولید جهانی اتان بر اساس آخرین آمار IHS 2016 برابر ۶۶ میلیون تن می باشد و پیش بینی می شود تا سال ۲۰۲۱ به میزان ۹۰ میلیون تن افزایش یابد. دو منطقه آمریکای شمالی (ایالت متحده، کانادا و مکزیک) و خاورمیانه (ایران، عربستان،امارات، قطر، کویت و عراق) بیش از ۸۰ درصد سهم تولید اتان در دنیا را دارا می باشند. ایالات متحده آمریکا با ۲۵ میلیون تن تولید در جایگاه اول تولید اتان در دنیا می باشد.

ایالات متحده ۹۶% از اتان خود را از طریق گاز طبیعی استحصال می‌کندکه از این مقدار ۹۹٫۷ % برای تولید اتیلن بکار می‌رود. از طرف دیگر دو منطقه آمریکای شمالی و خاورمیانه به ترتیب با ۳۰ میلیون تن و ۲۳ میلیون تن بزرگترین مصرف کنندگان جهان می باشند . واردات و صادرات اتان بسیار محدود انجام میشود و تنها صادرکنندگان اتان دنیا ایالات متحده و اروپای غربی هستند که مجموعا ۳٫۵ میلیون تن صادرات داشته اند. بهرحال پیش بینی میشود صادرات ایالات متحده افزایش قابل توجهی در آینده خواهد داشت. برای دسترسی به اطلاعات کامل در خصوص وضعیت جهانی و منطقه ای اتان با مرکز پیشرفته توسعه زنجیره ارزش در تماس باشید.

وضعیت تولید داخلی و پایین دست های قابل تصور برای اتان

با توجه به اینکه کشور ایران نیز با حجم وسیعی از اتان مازاد روبرو می باشد (برای دسترسی به آمار کامل با مرکز در تماس باشید)، لزوم شناخت پایین دست های این محصول مهم، ضروری می باشد. در سال ۹۲ کل تولید اتان کشور ۳.۸ میلیون تن در سال بود که این رقم در سال ۹۶ به ۶.۱۱ میلیون تن و در سال ۹۷ به ۸ میلیون تن رسید. در شرایط فعلی (ابتدای سال ۹۸) با احتساب فازهای در دست بهره برداری پارس جنوبی، پتروشیمی مارون و پتروشیمی پارس و پتروشیمی بندر امام ظرفیت تولید سالانه خوراک اتان حدود ۱۰ میلیون و ۵۰ هزارتن در سال است. براساس برآوردها، تولید اتان تا پایان سال ۹۸ به ۱۲.۷۵ میلیون تن و در سال ۹۹ به ۱۷.۶ میلیون تن می‌رسد. واحدهای استحصال اتان پارسیان، ان‎جی‎ال ۳۲۰۰ در غرب کارون، ان‎جی‎ال ۳۱۰۰ در منطقه ایلام و ان‎جی‎ال خارک به عنوان دیگر پروژه‌های تولید اتان هستند که تا سال آینده عملیاتی می‌شوند. بررسی ها حاکی از آن است که ۹۹ درصد از اتان تولیدی در دنیا در واحدهای کراکینگ با بخار (Steam Cracking) به اتیلن تبدیل می شود. مهمترین محصول پایین دست اتان، اتیلن می باشد. در ساده ترین حالت اتان میتواند در واحد کراکر، به اتیلن و مقدار کمی برش سه کربنه (پروپیلن و …) تبدیل شود. اتیلن تولیدی می تواند در یک مسیر به انواع پلی اتیلن تبدیل شود. شکل زیر:

اتیلن تولیدی همچنین می تواند در یک مسیر دیگر به انواع اتیلن گلیکول ها تبدیل شود. شکل زیر:

همچنین در صورتیکه در کنار خوراک اتان، خوراک های دیگری مانند نفتا، رافینیت و … نیز به کراکر وارد شود، رنج محصولات تولیدی میتواند بیشتر شود. برای نمونه دیاگرام زیر بر اساس چند خوراکه بودن کراکر می باشد.

باتوجه به حجم عظیم اتان تولیدی کشور و در نظر گرفتن این موضوع که اصلی ترین زنجیره اتان، تولید اتیلن و مشتقات پایین دست آن می باشد، توجه به بازار اتیلن و مشتقات آن و بررسی توان کشور برای صادرات این محصولات اهمیت فراوان دارد. مرکز پیشرفته توسعه زنجیره ارزش، مطالعات بنیادی و جامعی در این خصوص انجام داده است که آماده انتقال این تجربیات به سرمایه گذاران و صاحبان صنایع می باشد.

مرکز پیشرفته توسعه زنجیره ارزش

تیرماه ۱۳۹۸